Pyetjet e shpeshta

Pyetjet më të shpeshta lidhur me prokurimin publik në Kosovë

Çka është prokurimi publik?

Prokurimi publik ka të bëjë me mënyrën se si autoritetet publike (institucionet) shpenzojnë paranë publike, kur blejnë mallra, punë ose shërbime në treg. E rëndësishme për këtë fushë është se paratë e tatimpaguesëve të shpenzohen në mënyrë efektive duke sjellë përfitime më të mira për qytetarin. Gjatë jetëgjatësisë së një aktiviteti, procesi i prokurimit publik kalon në tetë hapa esenciale:

  1. HAPI 1 – Planifikimi i Prokurimit
  2. HAPI 2 – Parashikimi i Vlerës dhe Klasifikimi i Kontratës
  3. HAPI 3 – Përcaktimi i Procedurës së Prokurimit
  4. HAPI 4 – Përgatitja e Dosjes së Tenderit
  5. HAPI 5 – Publikimi
  6. HAPI 6 – Hapja dhe Vlerësimi i Tenderëve
  7. HAPI 7 – Dhënia dhe Nënshkrimi i Kontratës
  8. HAPI 8 – Menaxhimi i Kontratës.

Legjislacioni që rregullon prokurimin publik në Kosovë?

Parimet e shpenzimeve publike janë të rregulluara më nenin 120 të Kushtetutës së Republikës së Kosovës. Ndërsa detyrimet për të mbrojtur këto parime janë të rregulluara përmes:

  • Ligjit për Prokurimin Publik të Republikës së Kosovës nr. 04/L-042 i ndryshuar dhe plotësuar me Ligjin Nr. 04/L-237, Ligjin Nr. 05/L-068 dhe Ligjin Nr. 05/L-092, dhe
  • Aktet dytësore.

Cilat janë institucionet kyçe në prokurimin publik, dhe cili është roli i tyre?

I. Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik (KRPP)
Roli: Harton, ligjin, rregullat dhe udhëzimet e Prokurimit Publik, jep këshilla, informacione dhe opinione rreth dispozitave ligjore, monitoron procesin e prokurimit publik në Republikën e Kosovës.
Adresa: Ndërtesa e ish-Gërmisë, zona B, 10000 Prishtinë
Tel: + 383 (0) 38 213 709
e-mail: rregullat.krpp@rks-gov.net
Ueb faqja: https://e-prokurimi.rks-gov.net/HOME/ClanakItemNew.aspx
www.krpp.rks-gov.net

II. Organi Shqyrtues i Prokurimit (OSHP)
Roli: Organi Shqyrtues i Prokurimit është përgjegjëse për kryerjen e funksioneve që i janë caktuar sipas ligjit për Prokurim publik në Kosovë (trajtimi i ankesave lidhur me kriteret e Dosjeve të Tenderit, apo vlerësimin e ofertave, dhe shkeljeve tjera ligjore për çdo tender të shpallur), si dhe shkeljet ligjore në dhënien e koncesioneve.
Adresa: Rr. “MIGJENI” (ish-Banka e Lublanës, Kati V-të), Prishtinë, Kosovë
Tel: + 383 38 212 309
e-mail: oshp@rks-gov.net
Ueb faqja: https://oshp.rks-gov.net/sq/Default/Home

III. AGJENCIA KUNDËR KORRUPSIONIT (AKK)
Roli: Trajton dyshimet për korrupsion dhe konflikt të interesit në proceset publike
Telefoni: +383 (0) 38 518-907; +383 (200) 10-716
Email: info@akk-ks.org
Ueb faqja: https://www.akk-ks.org

IV. AUTORITETI KOSOVAR I KONKURRENCËS (AKK)
Roli: Trajton dyshimet për shkeljen e parimeve të trajtimit të barabartë, favorizimit apo dëmtimit të konkurrencës:
Adresa: Rr. Migjeni kati VI, (ish-Banka e Lublanës), Prishtinë, Kosovë
Tel: +381 (0) 38 200 10982
Email: info.konkurrenca@rks-gov.net
Ueb faqja: https://ak.rks-gov.net

V. AGJENCIA QENDRORE E PROKURIMIT (AQP)
Roli: Zhvillon procedurat e përbashkëta për prokurimet e të njëjtës natyrë (p.sh. furnizimi me derivate, materiale shpenzuese, ushqime, teknologji informative, etj) për të gjitha autoritetet kontraktuese:
Adresa: Sheshi Nëna Terezë, Ndërtesa e Gërmis – Zona A Kati IV, Prishtinë, Kosovë
Tel: +383 (0) 38-200-15502; +383 (0) 38-200-15503
Email: infoaqp@rks-gov.net
Ueb faqja: https://aqp.rks-gov.net/kontakti/

Si mund të sigurohen dokumentet e një tenderi/kontrate?

  1. Dosja e Tenderit dhe vendimet e autoriteteve kontraktuese mund të sigurohen në platformën elektronike të prokurimit publik e-Prokurimi (https://e-prokurimi.rks-gov.net/HOME/ClanakItemNew.aspx?id=327) nën “Njoftimet – Prokurimet”. Për t’ju qasur këtyre informatave, duhet që të regjistrohemi në platformë. Udhëzimet se si të regjistrohemi i gjejmë në faqen e hyrjes, nën pullën “MANUALET) të kësaj platforme (https://e-prokurimi.rks-gov.net/Home/ClanakItemNew.aspx?id=378). Ndërsa nën pullën “TRAJNIMET” mund të gjinden materialet trajnuese të hartuara nga KRPP dhe IKAP për procesin e prokurimit (https://e-prokurimi.rks-gov.net/Home/ClanakItemNew.aspx?id=277).
  2. Ankesat e operatorëve ekonomik, dhe vendimet e OSHP-së lidhur me këto ankesa mund të sigurohen në platformën e OSHPsë, nën pullën e “ANKESAVE” (https://oshp.rks-gov.net/sq/ProcurementActivities/Search). Megjithatë, këtu janë vetëm ankesat dhe vendimet nga dhjetor 2019, kur OSHP kishte lansuar faqen e re. Shënimet e më hershme mund të gjinden tek pulla “ARKIVA” në po të njëjtën platformë (https://oshp.rks-gov.net/sq/Pages/Details?id=79)
  3. Ndërsa opinionet e Agjencisë së kundër korrupsionit mund të gjinden në platformën (https://www.akk-ks.org/)
  4. Dokumentet e kontratave publike mund të gjinden edhe në ueb faqet e komunave nën modulin e prokurimit të secilës komunë. https://kk.rks-gov.net/#lista
  5. Për më shumë, ligjet për buxhetin, të cilat përcaktojnë natyrën dhe limitet e shpenzimeve publike mund të gjinden në ueb faqen e Ministrisë së Financave nën Raporte dhe Publikime (https://mf.rks-gov.net/page.aspx?id=1,121) ndërsa në platformën e transparencës të po së njëjtës ministri mund të gjejmë raportet tre mujore dhe vjetore të shpenzimeve institucionale (https://ptmf.rks-gov.net/page.aspx?id=1,1)
  6. Platforma e shoqërisë civile (FOL) ofron një qasje të shpejtë në përmbledhjen e prokurimeve si cili institucion çfarë kontratash ka dhënë, sa ishte vlera e tyre, dhe cilat kompani po fitojnë më së shumti (https://www.prokurimihapur.org/). Megjithatë, meqë kjo platformë merr shënimet drejt për së drejti nga platforma e-prokurimi, nëse në platformë në një tender mundojnë informata specifike, ajo nuk do të transmetohet në prokurimi i hapur.
  7. Një platformë e mirë për të analizuar se kush janë pronarët e kompanive që po fitojnë më së shumti tenderë publik është edhe platforma e shoqërisë civile (OpenDataKosovo – ODK) http://biznesetehapura.com/sq , e cila ushqehet me të dhëna nga Agjencia e regjistrimit të bizneseve në Kosovë – ARBK (https://arbk.rks-gov.net/)

Cilët janë flamujt e kuq, të cilët ngritin dyshime për korrupsion apo keq-menaxhim, në prokurim publik?

Disa nga indikatorët e keqpërdorimeve dhe keq-menaxhimeve në prokurim publik janë si në vijim:

  • Përshtatja e specifikimeve teknike për Operatorë Ekonomikë të caktuar;
  • Informata shtesë për Operatorë Ekonomikë të caktuar;
  • Diskualifikimi i Operatorëve Ekonomikë potencial përmes kritereve të pa përshkruara;
  • Bashkëpunimi për të rregulluar çmimin e ofertës;
  • Furnizuesi mund të ofrojë mallrat apo shërbimet që nuk janë të ngjashme më ato në ofertë;
  • Zhvillimi i trysnisë mbi komisionin e vlerësimit
  • Konflikti i interesit
  • Pranimi artikujve ose shërbimeve në mospajtim me dispozitat e kontratës apo dorëzimi i sasisë më të vogël së sa është porositur
  • Porositja e artikujve ose shërbimeve për nevojat private të zyrtarëve dhe pagesa e tyre nga buxheti publik
  • Themelimi i kompanive private në emër të shokëve apo të afërmve dhe dhënia e kontratës për këta të njëjtit, etj.

Cilat janë pasojat e korrupsionit dhe keq-menaxhimeve në prokurimin publik?

Rreth 40% e buxhetit të Kosovës shpenzohet çdo vit përmes prokurimit publik. Keqpërdorimet e këtyre shpenzimeve rezultojnë negativisht në zhvillimin dhe mirëqenien e qytetarit të Kosovës. Disa nga ndikimet negative janë si në vijim:

  • Shpenzimi i parasë publike në projekte nga të cilat përfitojnë zyrtarët publik e jo shoqëria;
  • Më pak sport dhe kulturë (ekspozita, teatër, filma, etj.);
  • Më pak zhvillim, treg të lirë dhe konkurrencë të drejtë, vende të reja të punës ;
  • Shërbime dhe investime të dobëta të cilat duhet ti ri paguajmë.